Skierowanie na badania lekarskie - wzór i przepisy 2025

Skierowanie na badania lekarskie - wzór i przepisy 2025

Skierowanie na badania lekarskie stanowi jeden z najważniejszych dokumentów w procesie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy. Każdy pracodawca zatrudniający pracowników musi przestrzegać przepisów BHP, w tym obowiązku kierowania pracowników na badania lekarskie do lekarza medycyny pracy. Celem tych badań jest potwierdzenie braku przeciwwskazań do wykonywania pracy w określonych przez pracodawcę warunkach.

Wzór skierowania na badania medycyny pracy został ściśle określony jako załącznik 3 do rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników. Dokument ten reguluje zakres profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz określa wymogi dotyczące orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy.

Rodzaje badań lekarskich w medycynie pracy

Przepisy prawa pracy wyróżniają trzy podstawowe rodzaje badań lekarskich, na które pracodawca może kierować swoich pracowników. Każdy z tych rodzajów badań ma swoje specyficzne zastosowanie i jest realizowany w określonych sytuacjach związanych z zatrudnieniem.

Badania wstępne

Badania wstępne stanowią pierwszy etap procesu medycznego w miejscu pracy. Na te badania kierowany jest pracownik na początku zatrudnienia, przed przystąpieniem do wykonywania obowiązków służbowych. Celem badań wstępnych jest ustalenie, czy stan zdrowia kandydata na pracownika pozwala na bezpieczne wykonywanie pracy na danym stanowisku.

Badania wstępne mają szczególne znaczenie w przypadku stanowisk pracy związanych z narażeniem na czynniki szkodliwe lub niebezpieczne. Lekarz medycyny pracy ocenia podczas tych badań, czy pracownik może być dopuszczony do pracy w konkretnych warunkach opisanych w skierowaniu.

Badania okresowe

Badania okresowe przeprowadzane są po upływie ważności poprzednich badań lekarskich. Ich częstotliwość zależy od rodzaju wykonywanej pracy oraz stopnia narażenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia. Celem badań okresowych jest monitorowanie stanu zdrowia pracownika w trakcie trwania stosunku pracy.

Badania kontrolne

Badania kontrolne są realizowane w pozostałych przypadkach, które nie mieszczą się w kategorii badań wstępnych lub okresowych. Najczęstszym przykładem jest sytuacja, gdy pracownik wraca do pracy po chorobie trwającej dłużej niż 30 dni. Badania kontrolne mogą być również zlecone w przypadku wątpliwości co do zdolności pracownika do wykonywania pracy.

Elementy skierowania na badania lekarskie

Skierowanie na badania lekarskie musi zawierać szereg obligatoryjnych informacji, które umożliwią lekarzowi medycyny pracy przeprowadzenie właściwej oceny stanu zdrowia pracownika. Każdy element skierowania ma swoje znaczenie i musi być wypełniony zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Dane osobowe pracownika

Pierwsza część skierowania dotyczy danych osobowych pracownika kierowanego na badania. Informacje te muszą być podane w sposób kompletny i zgodny z dokumentami tożsamości:

• Imię i nazwisko pracownika
• Numer PESEL, a w przypadku osoby, której nie nadano numeru PESEL, należy podać serię i nazwę dokumentu stwierdzającego tożsamość
• W przypadku osoby przyjmowanej do pracy należy podać datę urodzenia
• Adres zamieszkania
• Stanowisko pracy

Opis stanowiska pracy

W części dotyczącej określenia stanowiska lub stanowisk pracy należy szczegółowo wymienić rodzaje wykonywanych prac oraz podstawowe czynności. Opis powinien zawierać informacje o sposobie i czasie wykonywania poszczególnych zadań wraz z podaniem orientacyjnej liczby godzin dziennie, miesięcznie lub rocznie.

Szczegółowy opis stanowiska pracy jest kluczowy dla prawidłowej oceny przez lekarza medycyny pracy. Pozwala on na określenie, czy pracownik będzie narażony na konkretne czynniki szkodliwe i w jakim stopniu.

Warunki pracy i czynniki szkodliwe

Skierowanie na badania lekarskie musi również zawierać dokładny opis warunków pracy uwzględniający informacje o występowaniu na stanowisku pracy czynników niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia lub czynników uciążliwych. Opis ten obejmuje również inne czynniki wynikające ze sposobu wykonywania pracy.

1. Określenie czynników fizycznych występujących na stanowisku pracy
2. Wskazanie rodzajów pyłów, z którymi pracownik może mieć kontakt
3. Identyfikacja czynników chemicznych i ich stężeń
4. Określenie czynników biologicznych i ich źródeł
5. Wskazanie innych czynników niebezpiecznych i uciążliwych

Wypełnianie skierowania - szczegółowe instrukcje

Prawidłowe wypełnienie skierowania na badania lekarskie wymaga znajomości szczegółowych przepisów oraz uwagi przy wprowadzaniu poszczeglnych danych. Każda sekcja dokumentu ma swoje specyficzne wymagania, które muszą być spełnione.

Sekcja czynników biologicznych

W przypadku czynników biologicznych należy wpisać nazwy lub rodzaje czynników, a także określić źródło czynnika. Informacje te są szczególnie istotne w przypadku stanowisk pracy związanych z kontaktem z materiałami biologicznymi, pracą w laboratoriach lub placówkach opieki zdrowotnej.

Inne czynniki niebezpieczne

W sekcji dotyczącej innych czynników należy wymienić wszystkie czynniki niebezpieczne i uciążliwe oraz inne wynikające ze sposobu wykonywania pracy. Mogą to być czynniki psychospołeczne, ergonomiczne lub związane z organizacją pracy.

Łączna liczba czynników

Na końcu opisu warunków pracy należy wprowadzić łączną liczbę czynników niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia lub czynników uciążliwych i innych wynikających ze sposobu wykonywania pracy wskazanych w skierowaniu. Ta informacja daje lekarzowi medycyny pracy ogólny obraz skali narażenia pracownika.

Procedura wydawania skierowania

Procedura wydawania skierowania na badania lekarskie jest ściśle uregulowana przepisami prawa pracy. Pracodawca musi przestrzegać określonych zasad dotyczących liczby egzemplarzy, terminów oraz sposobu przechowywania dokumentacji.

Pracodawca wykonuje kopię wydanego skierowania i przechowuje ją w aktach osobowych pracownika wraz z orzeczeniem lekarskim. Taka organizacja dokumentacji pozwala na łatwe odnalezienie informacji o stanie zdrowia pracownika w kontekście wykonywanej pracy.

Orzeczenie lekarskie - wynik badań

Badania profilaktyczne przeprowadzone przez lekarza medycyny pracy kończą się wydaniem orzeczenia lekarskiego. Orzeczenie to może stwierdzać brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku albo istnienie przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie.

Lekarz prowadzący badania profilaktyczne wydaje orzeczenie lekarskie w dwóch egzemplarzach, po jednym dla osoby badanej oraz dla pracodawcy. Orzeczenie należy przechowywać w aktach osobowych pracownika przez okres określony przepisami prawa.

Zwolnienia z obowiązku badań lekarskich

Przepisy Kodeksu pracy przewidują określone sytuacje, w których pracodawca jest zwolniony z obowiązku wysłania pracownika na wstępne badania lekarskie. Zwolnienia te zostały wymienione w artykule 229 § 11ą Kodeksu pracy i mają na celu uniknięcie niepotrzebnego dublowania badań w krótkim czasie.

Ponowne zatrudnienie u tego samego pracodawcy

Wstępnym badaniom lekarskim nie podlegają osoby przyjmowane ponownie do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy. Warunkiem jest zatrudnienie w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy z tym pracodawcą.

Zatrudnienie u innego pracodawcy

Zwolnienie z badań wstępnych dotyczy również osób przyjmowanych do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy. Warunkiem jest przedstawienie pracodawcy aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie.

Szczególne przepisy związane z COVID-19

Na podstawie przepisów ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 wprowadzono czasowe zawieszenie niektórych obowiązków dotyczących badań lekarskich. Przepisy te mają zastosowanie w przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

Od dnia ogłoszenia danego stanu zawiesza się wykonywanie następujących obowiązków:

• Badania okresowe pracowników, którym podlegają na podstawie artykułu 229 § 2 zdanie pierwsze Kodeksu pracy
• Wydawanie przez pracodawcę skierowań na badania okresowe na podstawie artykułu 229 § 4a Kodeksu pracy
• Badania okresowe po zaprzestaniu pracy w kontakcie z substancjami i czynnikami rakotwórczymi lub pyłami zwłókniającymi

Koszty i organizacja badań lekarskich

Organizacja badań lekarskich pracowników wiąże się z określonymi kosztami i obowiązkami organizacyjnymi, które spoczywają na pracodawcy. Przepisy prawa pracy jednoznacznie określają, kto ponosi koszty badań oraz jak należy zorganizować proces kierowania pracowników na badania.

Koszty badań lekarskich

Koszt badań lekarskich zawsze ponosi pracodawca, niezależnie od rodzaju badania i wyniku orzeczenia lekarskiego. Obowiązek ten wynika bezpośrednio z przepisów Kodeksu pracy i nie może być przeniesiony na pracownika w żadnej formie.

Czas na badania lekarskie

Pracownik jest zwolniony z wykonywania pracy na czas badań lekarskich oraz czas niezbędny na dotarcie do ośrodka badań i powrót. Nie oznacza to jednak całego wolnego dnia - zwolnienie dotyczy tylko rzeczywistego czasu niezbędnego na przeprowadzenie badań i dojazd.

Pracownik skierowany na badania lekarskie w godzinach 10:00-12:00 w ośrodku oddalonym o 30 minut drogi od miejsca pracy, będzie zwolniony z obowiązków służbowych na okres około 3 godzin, uwzględniając dojazd, czas oczekiwania, badania i powrót do pracy.

Obowiązkowość badań medycyny pracy

Badania medycyny pracy są obowiązkowe na podstawie przepisów Kodeksu pracy. Obowiązek ten dotyczy zarówno pracodawcy, który musi kierować pracowników na badania, jak i pracownika, który musi się tym badaniom poddać.

Niedopełnienie obowiązku wykonywania badań lekarskich przez każdą ze stron wiąże się z konsekwencjami prawnymi zarówno dla pracownika, jak i pracodawcy. Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika, który nie posiada aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy.

Digitalizacja procesu skierowania na badania

Współczesne systemy kadrowe umożliwiają elektroniczne wystawienie skierowań na badania dla wielu pracowników jednocześnie. Funkcjonalność ta znacznie ułatwia pracę działów kadrowych, szczególnie w większych przedsiębiorstwach zatrudniających wielu pracowników.

Proces digitalizacji obejmuje możliwość:

• Automatycznego wypełniania danych pracownika
• Zapisywania skierowań w formie elektronicznej
• Archiwizowania dokumentów w systemie
• Monitorowania terminów ważności badań
• Generowania raportów dotyczących stanu badań w firmie

Elektroniczne skierowania mogą być zapisywane na dysku w formie PDF oraz w dedykowanej zakładce dokumentów pracownika. Takie rozwiązanie zapewnia łatwy dostęp do dokumentacji oraz jej bezpieczne przechowywanie.

Współpraca z placówkami medycznymi

Wiele placówek medycznych specjalizujących się w medycynie pracy wymaga wypełnienia skierowań na własnych wzorach. Przed skierowaniem pracownika na badania warto upewnić się, jakie są wymagania konkretnej placówki i w jakim formacie powinno być przygotowane skierowanie.

Niektóre ośrodki medycyny pracy oferują:

• Własne wzory skierowań dostosowane do specyfiki placówki
• Możliwość elektronicznego przesyłania skierowań
• Systemy rezerwacji terminów badań online
• Elektroniczne przekazywanie wyników badań

Dokumentacja i archiwizacja

Prawidłowa dokumentacja i archiwizacja skierowań na badania lekarskie oraz orzeczeń lekarskich jest kluczowa dla zapewnienia zgodności z przepisami prawa pracy. Dokumenty te stanowią dowód wypełnienia obowiązków przez pracodawcę i mogą być przedmiotem kontroli przez organy nadzoru.

Zasady archiwizacji obejmują:

• Przechowywanie oryginałów orzeczeń lekarskich w aktach osobowych
• Zabezpieczenie dokumentów przed dostępem osób nieupoważnionych
• Przestrzeganie terminów przechowywania dokumentacji
• Zapewnienie możliwości odtworzenia dokumentów w przypadku ich uszkodzenia

Najczęstsze pytania

Koszt badań lekarskich zawsze ponosi pracodawca zgodnie z przepisami Kodeksu pracy. Obowiązek ten nie może być przeniesiony na pracownika w żadnej formie, niezależnie od rodzaju badania czy wyniku orzeczenia lekarskiego.

Pracownik jest zwolniony z wykonywania pracy na czas badań lekarskich i czas niezbędny na dotarcie do ośrodka badań. Nie oznacza to jednak całego wolnego dnia - zwolnienie dotyczy tylko rzeczywistego czasu potrzebnego na badania i dojazd.

Tak, obowiązek wykonywania badań lekarskich wynika wprost z przepisów Kodeksu pracy. Niedopełnienie tego obowiązku przez każdą ze stron wiąże się z konsekwencjami zarówno dla pracownika jak i pracodawcy.

Pracodawca ma obowiązek wydać pracownikowi skierowanie na badania w dwóch egzemplarzach. Jeden jest przeznaczony dla lekarza medycyny pracy, drugi zachowuje pracownik. Pracodawca wykonuje kopię i przechowuje ją w aktach osobowych.

Pracownik nie musi przechodzić badań wstępnych gdy jest przyjmowany ponownie do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko w ciągu 30 dni, lub gdy przedstawi aktualne orzeczenie lekarskie przy zatrudnieniu u innego pracodawcy w ciągu 30 dni.