Zmiana metody różnic kursowych z datą wsteczną przez korektę

Rozliczanie różnic kursowych stanowi istotny element systemu podatkowego dla przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą z elementem międzynarodowym. Podatnicy mają możliwość wyboru między metodą podatkową a rachunkową, jednak powstaje pytanie o możliwość zmiany tej decyzji z mocą wsteczną. Analiza orzecznictwa sądów administracyjnych oraz stanowiska organów podatkowych pokazuje znaczące różnice w podejściu do tej kwestii.

Podstawy prawne wyboru metody różnic kursowych

Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, podatnicy mogą dokonać wyboru jednej z dwóch dostępnych metod rozliczania różnic kursowych. Pierwszą opcją jest metoda podatkowa oparta na przepisach art. 15a ustawy CIT, druga zaś to metoda rachunkowa wykorzystująca przepisy o rachunkowości.

Wybór metody rachunkowej niesie za sobą określone konsekwencje podatkowe. Oznacza uwzględnienie w kosztach i przychodach podatkowych wszystkich różnic kursowych powstałych na gruncie przepisów ustawy o rachunkowości. Kwalifikacja tych różnic oraz ich późniejsze ujęcie w księgach rachunkowych determinuje ostateczny wpływ na podstawę opodatkowania podatnika.

Istotnym ograniczeniem stosowania metody rachunkowej jest obowiązek jej wykorzystywania przez okres nie krótszy niż trzy lata podatkowe, licząc od początku roku podatkowego, w którym została przyjęta. To zobowiązanie ma na celu zapewnienie stabilności systemu rozliczania różnic kursowych i uniknięcie częstych zmian metody w zależności od aktualnej sytuacji finansowej podatnika.

Procedura rezygnacji z metody rachunkowej

Rezygnacja z metody rachunkowej wymaga spełnienia określonych warunków proceduralnych. Podatnik musi dokonać rozliczenia wszystkich naliczonych różnic kursowych na ostatni dzień roku podatkowego, w którym stosował metodę rachunkową. Różnice te zalicza się odpowiednio do przychodów lub kosztów uzyskania przychodów zgodnie z przepisami o rachunkowości.

Od pierwszego dnia roku podatkowego następującego po okresie stosowania metody rachunkowej, podatnik przechodzi na stosowanie zasad określonych w art. 15a ustawy CIT. Ustalanie różnic kursowych odbywa się wówczas według metody podatkowej, począwszy od dnia zaliczenia różnic kursowych do przychodów lub kosztów.

1. Ustal ostateczne różnice kursowe według przepisów rachunkowych
2. Zalicz je do przychodów lub kosztów na koniec roku podatkowego
3. Przejdź na metodę podatkową od początku następnego roku
4. Zaznacz pozycję 31 w deklaracji CIT-8 informując o rezygnacji
5. Stosuj przepisy art. 15a od dnia zaliczenia różnic kursowych

Aktualne przepisy nie przewidują konkretnego terminu na złożenie oświadczenia o zamiarze stosowania określonej metody ustalania różnic kursowych. Podatnik informuje o dokonanym wyborze dopiero na etapie składania zeznania rocznego CIT-8, co oznacza możliwość podjęcia decyzji już po zakończeniu roku podatkowego.

Możliwość korekty deklaracji podatkowej

Kwestia możliwości zmiany metody rozliczania różnic kursowych poprzez korektę deklaracji CIT-8 budzi znaczące kontrowersje między podatnikami a organami podatkowymi. Podstawowym przepisem regulującym prawo do korekty jest art. 81 § 1 Ordynacji podatkowej, który stanowi, że podatnicy mogą skorygować uprzednio złożoną deklarację, jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej.

Korekta deklaracji następuje przez złożenie korygującej deklaracji, która wywołuje takie same skutki prawne jak pierwotne złożenie deklaracji. Ma ona na celu poprawienie błędu popełnionego przy poprzednim sporządzeniu dokumentu i zasadniczo może obejmować każdą pozycję formularza podatkowego.

Przepisy Ordynacji podatkowej nie zawierają ograniczeń dotyczących tego, jakie pozycje można korygować. Jednak organy podatkowe prezentują stanowisko, że korekta dotyczy jedynie błędów faktycznych, a nie oświadczeń woli składanych przez podatnika w deklaracji.

Stanowisko organów podatkowych

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 8 sierpnia 2022 roku (nr 0111-KDWB.4010.48.2022.1.HK) zajął stanowisko przeciwne możliwości wstecznej zmiany metody rozliczania różnic kursowych. Organ wskazał, że zaznaczenie odpowiedzi w pozycji 30 deklaracji CIT-8 stanowi zobowiązanie się do stosowania określonej metody od kolejnego roku podatkowego.

Podatnik prowadzący działalność eksportową przez trzy lata stosował metodę rachunkową rozliczania różnic kursowych. W czwartym roku zrezygnował z tej metody, przechodząc na metodę podatkową. Po dwóch latach stosowania metody podatkowej chciał powrócić do metody rachunkowej z datą wsteczną, korygując deklaracje za poprzednie lata.

W ocenie organów podatkowych podatnik nie jest uprawniony do dokonania korekty zeznania CIT-8 za poprzednie lata w zakresie oświadczenia dotyczącego rezygnacji ze stosowania metody różnic kursowych. Tym samym jednostka nie może dokonać zmiany decyzji odnośnie do metody rozliczania różnic kursowych z mocą wsteczną.

Organy podatkowe argumentują, że nieuzasadniona jest zmiana decyzji odnośnie do wyboru metody rozliczania różnic kursowych po upływie lat podatkowych, w których podatnik stosował metodę podatkową. Nie jest dopuszczalne, aby podatnik mógł wstecznie zmienić decyzję odnośnie do wyboru metody rozliczania różnic kursowych.

Orzecznictwo sądów administracyjnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 31 stycznia 2023 roku (III SA/Wa 2221/22) zajął stanowisko przeciwne do interpretacji organów podatkowych. Sąd uchylił interpretację Dyrektora KIS, przyznając rację podatnikowi w kwestii możliwości wstecznej zmiany metody rozliczania różnic kursowych.

WSA wskazał, że w art. 9b ustawy CIT nie uregulowano wprost zakazu dokonywania korekty deklaracji podatkowej z uwagi na zmianę decyzji co do wyboru metody dokonaną wstecz. Brak jest również bezpośredniego zakazu dokonywania zmian wyboru za lata wcześniejsze.

WSA nie zgodził się ze stanowiskiem Dyrektora KIS, jakoby korekta deklaracji podatkowej dotyczyć mogła jedynie błędów, ale już nie oświadczeń woli. Sąd wskazał, że deklaracja podatkowa jest nie tylko formą oświadczenia wiedzy podatnika dotyczącego faktów mających znaczenie dla powstania i wysokości zobowiązania, lecz także wyrazem woli uiszczenia tego zobowiązania.

Złożenie deklaracji czy korekty jest aktem stosowania prawa podatkowego, a skutkiem tego jest skonkretyzowanie zobowiązania podatkowego. W przypadku korekty deklaracji nie jest to nowe zdarzenie prawne, lecz zmiana uprzednio złożonego rozliczenia za dany okres.

Zasady korygowania deklaracji podatkowych

Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 81 § 1 Ordynacji podatkowej, podatnik ma prawo do skorygowania zeznania podatkowego, chyba że co innego wynika z przepisów odrębnych. Tymczasem nie ma żadnych przepisów, z których wynikałby zakaz dokonywania korekty w zakresie oświadczenia dotyczącego rezygnacji ze stosowania metody ustalania różnic kursowych.

• Uprawnienie do złożenia korekty nie jest ograniczane w sposób wskazujący na wybrane elementy
• Korekcie może podlegać każdy element danej deklaracji podatkowej
• Korygowanie dotyczy całej treści deklaracji, nie tylko oświadczeń wiedzy
• Dopuszczalne jest skorygowanie oświadczeń woli zawartych w deklaracji
• Obowiązujące przepisy nie ograniczają korekt tylko do błędnego sporządzenia

Korygowanie deklaracji dotyczy całej treści dokumentu, a więc nie tylko oświadczeń wiedzy podatnika o faktach podatkowych, ale także oświadczeń woli. To oznacza, że dopuszczalne jest również skorygowanie oświadczeń woli, w tym dotyczących wyboru metody ustalania różnic kursowych.

Obowiązujące przepisy nie ograniczają możliwości złożenia korekt deklaracji tylko do sytuacji błędnego sporządzenia pierwotnego rozliczenia. Podatnik może zatem złożyć skuteczną korektę deklaracji CIT-8 i dokonać wstecznej zmiany metody ustalania różnic kursowych, jeśli nie ma wyraźnego zakazu ustawowego.

Potwierdzenie stanowiska przez Naczelny Sąd Administracyjny

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 17 lutego 2025 roku (II FSK 878/23) utrzymał w mocy stanowisko WSA, potwierdzając tym samym możliwość dokonania zmiany metody ustalania różnic kursowych z datą wsteczną poprzez korektę deklaracji CIT. To orzeczenie ma kluczowe znaczenie dla praktyki podatkowej i stanowi wiążący precedens dla organów podatkowych.

Orzeczenie NSA oznacza, że organy podatkowe nie mogą odmówić przyjęcia korekty deklaracji CIT-8 dotyczącej zmiany metody rozliczania różnic kursowych z datą wsteczną. Podatnicy zyskują tym samym narzędzie do optymalizacji swojego rozliczenia podatkowego w zakresie różnic kursowych.

Praktyczne konsekwencje orzeczenia

Wyrok NSA otwiera podatnikom możliwość korygowania deklaracji CIT-8 w celu zmiany metody rozliczania różnic kursowych za poprzednie lata podatkowe. Ma to szczególne znaczenie dla przedsiębiorców prowadzących działalność międzynarodową, którzy mogą chcieć dostosować metodę rozliczania do zmieniających się warunków gospodarczych.

Spółka przez pięć lat stosowała metodę podatkową rozliczania różnic kursowych. W związku ze wzrostem obrotów walutowych i wprowadzeniem audytu sprawozdań finansowych, spółka chce przejść na metodę rachunkową. Dzięki orzeczeniu NSA może dokonać korekty deklaracji za poprzednie lata i zastosować metodę rachunkową z datą wsteczną.

Należy jednak pamiętać, że zmiana metody z datą wsteczną może mieć istotne konsekwencje finansowe. Różnice w sposobie ustalania różnic kursowych między metodą podatkową a rachunkową mogą prowadzić do powstania dodatkowych zobowiązań podatkowych lub nadpłat.

Podatnicy planujący korektę deklaracji w tym zakresie powinni dokładnie przeanalizować wpływ zmiany metody na wysokość podatku dochodowego za poszczególne lata. Konieczne może być również przygotowanie dodatkowej dokumentacji uzasadniającej zmianę metody i jej wpływ na rozliczenie podatkowe.

Najczęstsze pytania

Tak, na podstawie wyroku NSA każdy podatnik ma prawo do korekty deklaracji CIT-8 w zakresie wyboru metody rozliczania różnic kursowych. Nie ma ograniczeń co do rodzaju podatnika ani okresu, za który można dokonać korekty.

Przy wyborze metody rachunkowej konieczne jest spełnienie warunku badania sprawozdań finansowych przez firmę audytorską w okresie stosowania tej metody. Dodatkowo podatnik musi stosować metodę przez minimum trzy lata podatkowe.

Tak, zmiana metody może prowadzić do powstania dodatkowych zobowiązań podatkowych lub nadpłat. Różnice wynikają z odmiennego sposobu ustalania różnic kursowych w metodzie podatkowej i rachunkowej.

Wybór metody rachunkowej należy zaznaczyć w pozycji 30 deklaracji CIT-8, natomiast rezygnację z tej metody w pozycji 31. Informacja ta dotyczy roku podatkowego, w którym rozpoczyna się lub kończy stosowanie metody.

Nie, na podstawie wyroku NSA organy podatkowe nie mogą odmówić przyjęcia takiej korekty. Wyrok ten jest wiążący i kończy spór interpretacyjny w tej kwestii, dając podatnikom pewność prawną.